بی اهمیتی به طراحی جلد کتاب کودک نسبت به بزرگسال در کشور

تصویرسازی جلد کتاب کودک بیش از هر ژانر دیگری در کتاب حائز اهمیت است، جلد کتاب کودک نه تنها به عنوان خلاصه‌ای تصویری از متن داخلی کتاب است بلکه به عنوان معرف سبک تصویرگری و احساس درونی کتاب خواهد بود، تصویرگر کتاب کودک برای طراحی و تصویرسازی جلد باید اطلاعات کاملی از متن کتاب داشته باشد.

لحن شعر یا داستان، به تصویرگر کمک می‌کند تا در برخورد با تکنیک تصویرسازی جلد تصمیم درستی بگیرد، شناخت عنصر داستان و زمان وقوع داستان و ژانرو محتوای داستان و دیدار با نویسنده و استفاده از نقطه نظرات او به تصویرگر کمک میکند تا انتخاب درستی درمورد نحوه اجرای جلد بگیرد.

کودکان در سنین ابتدایی بیشتر از هرچیزی جذب رنگ و شکل کتاب می‌شوند و هرچه که کتاب به لحاظ بصری جذاب‌تر باشد، موفق‌تر خواهد بود، کودکان به کتاب‌هایی علاقه دارند که علاوه بر محتوای متنی مناسب، محتوای گرافیکی جذاب و خوش‌رنگ و لعاب داشته باشد.

برای طراحی جلد و تصویر کتاب کودک، باید نهایت خلاقیت را به کار گرفت، همچنین تصویرگر کتاب کودک علاوه بر خلاقیت و مهارت لازم است رنگ شناس حرفه‌ای باشد تا توانایی انتخاب درست و به جای رنگ‌ها و نماد‌هایی را داشته باشد که برای کودکان جذابیت بصری دارد.

گفتنی ست طراح جلد کتاب کودکان باید به گروه‌های مختلف سنی اشراف داشته باشد و ویژگی‌های هر گروه را به خوبی بشناسد، آگاهی طراح جلد کتاب کودک بایستی بداند که مخاطبش در هر مقطع سنی به چه چیزی واکنش مثبت نشان می‌دهد و چه چیزی برایش جذاب‌تر است، انتخاب سبک مناسب تصویرگری و انتقال مناسب پیام به میزان درک کودک از تصویر از مهم‌ترین چیز‌هایی هستند که در درجه اول باید به آن‌ها توجه کرد.

در این خصوص با علیرضا پوراکبری طراح جلد کتاب کودک گفتگو کرده ایم.

اهمییت محتوای گرافیکی چیست؟

امروزه طراحی گرافیک به بخش جدا ناشدنی از زندگی جامعه بشری تبدیل شده و نفوذ آن را در تمام محیط پیرامونی خود شاهد هستیم، از صبح که چشم باز می‌کنیم و به ساعتی نگاه می‌کنیم که روزی توسط یک هنرمند، طراحی و دیزاین شده تا طراحی محصولات بسته بندی موجود در یخچال خانه و قفسه فروشگا‌ها، طراحی روی لباس‌هایی که هر روز بر تن می‌کنیم یا طراحی تابلو‌ها و بیلبرد‌هایی که دائم در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها مقابل چشمان ما هستند، تابلو‌ها و علایم راهنمایی موجود در خیابان‌ها و متروها، صفحات نرم افزار‌های مختلف در گوشی‌های موبایل و سیستم‌های کامپیوتری و کتاب‌ها و مجلاتی که در دست می‌گیریم و می‌خوانیم… در همه این‌ها و هزاران مورد دیگری که هر روز با آن‌ها سر و کار داریم رد پایی از طراحی گرافیک و نقش گرافیست را می‌توان دید.

برای طراحی جلد کتاب کودک از چه نماد و رنگ‌هایی باید استفاده شود تا باعث جذابیت بصری برای آن‌ها شود؟

طبیعتا با توجه به روحیه لطیف و در عین حال شاد و پرانرژی کودکان باید از رنگ‌هایی استفاده کرد که متناسب با علایق، روحیات و نیاز‌های این گروه سنی باشد، رنگ‌هایی که دارای این ویژگی‌ها باشد اغلب رنگ‌های شاد و گرم و شارپ در عین حال پر انرژی هستند و باید از به کارگیری و استفاده زیاد از رنگ‌های سرد و خنثی و و همچنین رنگ‌های تیره پرهیز کرد.

همچنین نماد‌های بکار رفته در طراحی جلد کتاب هم باید دارای ویژگی‌هایی متناسب با این گروه سنی باشد، نماد‌هایی که برای کودک آشنا و ملموس باشد و کودک بتواند با آن‌ها، چه از جنس اشیا باشد و چه از جنس موجودات زنده ارتباط برقرار کند.

یک تصویرگر کتاب کودک باید چه شاخصه‌هایی داشته باشد؟

به نظر می‌رسد تنها شاخصه‌ای که تصویرگر کتاب کودک را از دیگر تصویرگران متمایز می‌کند نگاه کودکانه او به محیط پیرامونی است، به این معنی که تصویرگر کتاب کودک باید خود را جای کودک بگذارد و دنیا را از دریچه نگاه یک کودک ببیند و همه‌ی آموخته‌های خود از رنگ، فرم، ترکیب بندی، پرسپکتیو و … رو برای نمایش هر چه بهتر این نگاه به خدمت بگیرد.

جایگاه طراحی جلد کتاب کودک در ایران کجاست و با چه چالش‌هایی رو به رو است؟

طراحی جلد کتاب در ایران در بین طراحان گرافیک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و تعداد زیادی از طراحان برای به نمایش درآوردن ذوق و هنر خود از این قالب استفاده می‌کنند، اما متاسفانه توجه کمتری به طراحی جلد در حوزه کودک و نوجوان می‌شود.

این کم توجهی دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد، دلیل اول می‌تواند کم اهمیت‌تر بودن جلد کتاب‌های کودک نسبت به بزرگسال در بین ناشران باشد، در حال حاضر هزینه‌ای که برای طراحی و آماده‌سازی جلد کتاب کودک و نوجوان می‌شود نصف یا حتی یک سوم هزینه‌ای است که ناشر بابت طراحی جلد بزرگسال به طراح می‌پردازد به همین دلیل کمتر طراح حرفه‌ای وجود دارد که تمایل به کار در حوزه کودک داشته باشد.

در حال حاضر کمتر گرافیستی است که در حوزه کودک و نوجوان موفق باشد و بتواند آموخته‌های خود را به فضای کودک نزدیک کند و برای کودک و با نگاه کودکانه کار کند، همین امر باعث شده که خیلی از ناشران برای اینکه زودتر به نتیجه برسند و هزینه کمتری را متقبل بشوند طراحی جلد را به تصویرگر همان کتاب و یا حروفچین می‌سپارند که طبیعتا نتیجه کار چندان مطلوب و قابل قبول نیست، ولی به دلیل اینکه کار خوب در این حوزه کمتر وجود دارد، اگر جلد کتابی هم چندان مناسب نباشد به چشم نمی‌آید و ناشران هم به همان تعداد بسنده می‌کنند.

در طراحی جلد کتاب یا تصویر گری چه مراحلی را باید درنظر بگیریم تا به یک اثر مقبول و موفق برسیم؟

برای یک تصویرگر مرحله اول برقراری ارتباط کامل با متن کتاب و حس و حال و فضای کتاب است تا بتواند کلمات و واژگان نویسنده را درست و دقیق به تصویر بکشد در مرحله بعد استفاده از آموخته‌های فنی و هنری برای بیان هر چه بهتر موضوع و محتوای کتاب است ، برای یک گرافیست نیز فهم دقیق موضوع و محتوای کتاب و اجرای یک جلد متناسب با محتوا، گروه سنی و جنس تصویرگری کتاب است، طوری که فرم‌ها، نمادها، رنگ‌ها و مهم‌تر از همه طراحی عنوان کتاب هماهنگ با تصویرگری و حس و حال آن در خدمت محتوای کتاب باشد.