«بی‌حسی وزارت بهداشت» مقابل «بی‌ثباتی کرونا»/خطر شیوع بیماری‌های نوپدید
مظاهر گودرزی: کسی دیگر به کرونا توجه نمی‌کند، شاید این بی‌توجهی بی‌دلیل نباشد، در آمارهای روزانه دیگر خبری از فوتی‌های دو سه رقمی نیست، حالا تعداد فوتی‌ها به‌شمارش افتاده است، همین مسئله انگار پرچم پایان پاندمی را به وزش درآورده، اما آیا واقعاً این روزها همان پایان کرونا است؟
درهمین‌باره حمید سوری، اپیدمیولوژیست به صدای جامعه می‌گوید: «وضعیت موجود از منظر اپیدمی اصلا وضعیت با ثباتی نیست و هر لحظه ممکن است با واریانت‌های جدیدی روبه‌رو شویم که میزان کشندگی را افزایش دهد.»
عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در ادامه گفت‌وگو از امکان ظهور و بروز بیماری‌های نوپدید ابراز نگرانی می‌کند و معتقد است وزارت بهداشت برای قرار گرفتن در چنین وضعیتی آمادگی لازم را ندارد.
متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
آقای دکتر وضعیت کرونا در ایران و جهان چگونه است؟
تحلیل‌ها از پاندمی کرونا در سطح جهانی و اپیدمی این ویروس در سطح کشور نشان می‌دهد که شدت بیماری‌زایی ویروس کاهش پیدا کرده، اما هرگز فعالیت ویروس کم نشده است، بنابراین این وضعیت صرفاً از جانب ویروس ایجاد شده و مردم درخصوص رعایت اپیدمی غیرفعال عمل می‌کنند.
درخصوص وزارت بهداشت چطور، اقدامات این وزارتخانه در وضعیت کنونی قابل قبول هست؟
به‌نظر می‌رسد سیاستگذاران حوزه سلامت درخصوص شیوع ویروس کرونا گرفتار یک بی‌حسی شده‌اند و این بسیار خطرناک است.
چطور؟
برای این‌که وضعیت موجود از منظر اپیدمی اصلا وضعیت با ثباتی نیست و هر لحظه ممکن است با واریانت‌های جدیدی روبه‌رو شویم که میزان کشندگی را افزایش دهد و سناریوی قبلی درباره موارد مرگ‌ومیر تکرار شود.
همان‌طور که ابتدا گفتید شدت بیماری‌زایی ویروس در ایران و جهان کاهش پیدا کرده، کشورهای دیگر در این وضعیت چه اقداماتی انجام می‌دهند؟
کشورها چند کار باید انجام بدهند از جمله ایران، یکی از آن‌ها آمادگی در مقابل تهدید این ویروس است.
منظورتان از آمادگی چیست، بالاخره الان همه روش‌های مقابله با کرونا را می‌دانیم؟
آمادگی صرفاً یک مقوله ذهنی نیست، بلکه باید به‌لحاظ تجهیزاتی، نیروی انسانی، برنامه‌ریزی، به‌روز کردن سیاست‌ها، آماده باشیم.
از این منظر ایران در چه وضعیتی قرار دارد؟
هیچ نشانه‌ای از مواردی که گفتم در کشور نیست. اما یک نکته دیگر اهمیت دارد، در شرایطی که اپیدمی در این وضعیت است رصد کردن مرتب بیماری در جامعه ضروری است، ما نیاز به نظام مراقبت برنامه‌ریزی شده برای تغییرات ژنتیکی ویروس داریم، یعنی تغییرات ژنوم ویروس مرتب باید رصد شود. نکته دیگر سنجش ایمنی جامعه برای مقابله با ویروس و مراقبت‌های برنامه‌ریزی شده برای گروه‌های پرخطر است؛ اما شاهد این اقدامات نیستیم. ضمن این‌که در کنار این‌ها هیچ نقشه راهی به‌عنوان سیاست‌های کلان کشور در وزارت بهداشت وجود ندارد.
شما در ستاد ملی کرونا این پیشنهادات را مطرح کردید؟
ما در ستاد ملی کرونا و قرارگاه مقابله با کرونا نقشه راه را آماده کردیم، اما علیرغم این‌که بارها گفتیم اگر نیاز است این نقشه به بحث گذاشته شود تا با هم فکری مسیری برای مقابله با اپیدمی کووید۱۹ و هرگونه تهدید زیستی اتخاذ شود، متاسفانه استقبالی از طرف وزارت بهداشت ندیدیم. به‌نظر می‌آید وزارت بهداشت و حوزه سلامت، برنامه‌ای برای وضعیت موجود ندارد، فعلاً تسلیم مطلق است با یک آتش‌بس یکطرفه از طرف ویروس.
امکان دارد ویروس کرونا با یک سویه خطرناک‌تر به‌سراغ انسان‌ها بیاید؟
امیدوارم ویروس به سمت خاموشی برود، اما این امید فقط یکی از احتمال‌ها است و البته احتمال پررنگی نیست، چیزی‌که احتمال بالایی دارد جهش و سرکشی مجدد ویروس و البته طغیان آن است. برای همین معتقدم از جمله اقدامات نظام سلامت شناسایی طغیان‌ها در سراسر کشور است. درحالی‌که امروز طغیان‌ها رها هستند، یعنی اگر هم رخ می‌دهند نظام سلامت نه آن‌ها را شناسایی می‌کند و نه برای آن‌ها برنامه دارد، بنابراین از نظر من وضعیت کنونی کاملاً شکننده است. ضمن این‌که ما باید مراقب سایر تهدیدها باشیم.
منظورتان کدام تهدیدها است؟
هر لحظه ممکن است ما با عوامل بیماری‌زایی حتی خطرناک‌تر از کووید۱۹ مواجه شویم، نه صرفاً بیماری‌های تنفسی، بلکه منظورم عوامل بیماری‌زای نوپدید با جهش‌های جدید است. در شرایطی که جابه‌جایی جمعیت در جهان سرعت گرفته هر لحظه ممکن است شاهد تغییرات ژنتیکی در عوامل بیماری‌زا از جمله ویروس‌ها باشیم که بیماری‌های نوپدید ایجاد می‌کنند.
برای مواجهه با این وضعیت پیشنهاد شما چیست؟
ما به یک مرکز مدیریت بیماری‌ها نیاز داریم که قوی، چابک و به‌روز باشد، اما متاسفانه چنین چیزی وجود ندارد، حتی نمی‌دانیم اگر یک اجتماع انبوه صورت می‌گیرد از منظر شیوع بیماری بعدش چه اتفاقی خواهد افتاد، آیا واقعا بیماری جدیدی آمده است یا نه، اگر آمده چقدر اهمیت دارد، چه کسانی را تهدید می‌کند، می‌خواهم بگویم در یک فضای مجهول زندگی و کار می‌کنیم، این فضای مجهول اصطلاحاً دست ما را تا حدود زیادی می‌بندد. برای این‌که این وضعیت تبدیل به فضای آگانه شود قطعاً باید تصمیمات مبتنی بر تحقیقات علمی را تشدید کنیم، یک بازنگری جدی در نظام سلامت انجام بدهیم.
این روزها فرصت مناسبی برای انجام اقداماتی که گفتم هست، این‌که گمان کنیم چون مرگ‌ومیر اپیدمی کرونا کم شد می‌توانیم استراحت کنیم تفکر غلطی است، اتفاقاً الان باید تلاش مضاعف نشان بدهیم و از تجربیات خودمان استفاده کنیم تا در برابر اپیدمی‌های بعدی واکنش بهتری داشته باشیم. من نشانه‌ای از این اقدامات مهم در کشور نمی‌بینم.
۲۳۳۲۳۳
