طلای کثیف سرمایه‌ای بزرگ؛ تفکیک پسماند را جدی بگیریم

به گزارش صدای جامعه بر اساس آمار world Population Review (سازمانی که داده های آماری جمعیتی به روز را درباره تمامی کشورها ارائه می‌دهد) در سال ۲۰۲۱ ایران رتبه ۱۷ در تولید زباله را داشت همچنین به نقل از اطلس کلانشهر تهران هر فرد به‌طور متوسط سالانه شش برابر وزن خود زباله تولید می‌کند. متوسط سرانه زباله تولید شده در تهران ۳۲۰ کیلوگرم است. از سوی دیگر در حالی که سرانه تولید زباله در جهان حدود ۱۱۰ کیلوگرم در سال و سرانه روزانه در مقیاس جهانی ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم است، این رقم در ایران ۶۰۰ گرم و در شمال شهر تهران ۱۲۰۰ گرم است.

اینها تنها بخشی از آمارهایی است که برای تهیه گزارشی مرتبط با یکی از روزهای هفته ملی سلامت با نام « نقش مردم، مسئولین و سمن ها در تولید پاک و مدیریت پسماند» بهشان برمی‌خوریم؛ آمارهایی مرتبط با « طلای کثیف » اما برای استخراج این نوع از طلا ، ملزومات خیلی زیادی باید وجود داشته باشد که یکی از آن‌ها موضوع تفکیک زباله از مبدا است که به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که یکی از آن‌ها «غرفه‌های بازیافت» است.

برای اینکه بدانیم این غرفه‌ها در کلانشهر تهران به عنوان بزرگترین سایت تولید زباله در کشور چه می‌کنند به سراغ آن‌ها در چند نقطه مختف شهر رفتیم؛غرفه‌هایی خلوت که بعضا در طول زمانی که با مسئولان آن‌ها صحبت می‌کردیم یک مراجعه کننده داشتند و بعضا هم اصلا خبری از هیچ  مراجعه کننده‌ای نمی‌شد.

غرفه‌های بازیافت شنبه تا چهارشنبه از ساعت  ۸ تا ۱۳ ، ۱۴ تا ۱۶ و پنجشنبه از ساعت ۸ تا ۱۳ در مناطق مختلف شهر مشغول به کار هستند.

شهروندان پسماندهای خشک مانند پت – که در ایران عمدتا به بطری‌های نوشابه و آب معدنی می‌گویند، پلاستیک، انواع کاغذ و روزنامه، کارتن، نایلون، شیشه، آهن آلات، فلزات، آلمینیوم، مس، شیرآلات و نان خشک را می‌توانند از پسماند های تر تفکیک کنند و به غرفه‌های بازیافت تحویل دهند و در ازای آن با توجه به نوع کالای تحویل داده شده و وزن آن وجه نقد دریافت کنند. در برخی غرفه‌ها مانند غرفه محله مجیدیه- دبستان در منطقه ۷ تهران می‌توانید در ازای تحویل پسماند خود مواد شوینده و بهداشتی نیز دریافت کنید.

البته استقبال عموم مردم از غرفه‌های بازیافت از زمانی که پیمانکاران شهرداری عمدتا به جای مواد شوینده، وجه نقد را جایگزین کرده‌اند، بیشتر شده است زیرا به گفته برخی مراجعان کیفیت مواد شوینده تحویلی باعث می‌شد وجه نقد را ترجیح دهند.

خانم رستمی – متصدی یکی از غرفه های منطقه ۷ –  در پاسخ به این پرسش که مردم بیشتر درخواست کالا یا وجه نقد را در مقابل تحویل پسماند های خود دارند؟ گفت: قبلا کیفیت مواد شوینده پایین بود و مردم بیشتر درخواست وجه نقد داشتند اما مدتی است پیمانکار مواد بهداشتی و شوینده با کیفیت را جایگزین کرده‌ایم و شهروندان در بیشتر مواقع درخواست کالا دارند حتی در برخی مواقع در ازای پرداخت مبلغ کالا، آن را از من خریداری می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: بعضا افرادی هستند که کالاهایی را از ما درخواست می‌کنند که آن‌ها را جزو مواد شوینده و بهداشتی موجود در غرفه بیاوریم و در ازای تحویل پسماند به ما، کالای مورد نظرشان را دریافت کنند.پیمانکار هم این اقدام را برای شهروندان این منطقه انجام داده است و کالا مورد نظر آن‌ها را طبق درخواست ما تهیه می‌کند.

زمین سبز با کمک تکنولوژی

اپلیکیشن « زمین سبز » متعلق به سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران است که درباره این غرفه‌ها اطلاع رسانی می‌کند البته این برنامه از سال ۱۳۹۶ تا امروز به‌روزرسانی نشده است اما تا پیش از آن اخبار سازمان و سیاست‌های پسماند را در اختیار شهروندان قرار می‌داد، غرفه‌های بازیافت و ادارات مدیریت پسماند هر منطقه را به شهروندان معرفی می‌کرد و پروژه‌های شاخص سازمان را برای مردم  شرح می‌داد. «آموزش شهروندی» بر اساس محتویات اپلیکیشن از جمله مهمترین اهداف این نرم افزار است و شامل موضوعات آموزشی در قالب کتاب‌ها، مقالات می‌شد و راهکارهای اساسی برای بهره‌مندی از شهری پاک را بارگذاری می‌کرد.

برگزاری مسابقه بازیافتی، نظرسنجی زیست محیطی و گالری تصاویر بازیافت به همراه ایده‌های خلاق شهروندان از دیگر قابلیت های این اپلیکیشن بوده است.

پسماند تحویلی در مقایسه با پسماند تولیدی؛ فنجان در مقابل فیل

 به گفته حبیب راضی – مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها – روزانه ۴۵ هزار تن زباله در مناطق شهری و ۱۰ هزار تن در مناطق روستایی تولید می شود و متوسط سرانه تولید زباله هر نفر در شهر ۷۶۰ گرم و در روستاها ۴۸۵ گرم است. ۶۵درصد از پسماندهای تولیدی “تر” و ۳۵درصد آن “خشک” است و  ۲۵ درصد از پسماندهای تولیدی پردازش و  ۷۵ درصد باقیمانده بدون فرآیند پردازش مستقیما دفن می شوند و ۱۰ درصد در مبداء تفکیک می شوند.

گفته می‌شود که ۵۰۰ غرفه تحویل زباله در تهران همگی فعال هستند و در این میان به‌طور متوسط در هر غرفه بازیافت  شهر تهران روزانه بین ۱۰۰ تا  ۲۰۰ کیلوگرم پسماند تحویل داده می‌شود که در قیاس با عدد کل تولید زباله در کلانشهر تهران یعنی ۷۵۰۰ تن، عدد قابل توجهی نیست و حکایت فیل و فنجان را به ذهن می آورد.

کیلویی چند؟

شهروندان عمدتا مطابق با آموزش‌های صورت گرفته از طرف آموزشگران شهرداری و متصدیان غرفه‌ها، پسماندها را خود تفکیک می‌کنند و به غرفه‌ها انتقال می‌دهند. در این صورت پسماند آن‌ها به قیمت خودش وزن و محاسبه می‌شود؛ در غیر این صورت اگر تفکیک نشده به غرفه تحویل دهند به‌صورت ترکیبی با قیمت کیلویی ۲۸۰۰ تومان حساب خواهد شد.

در ادامه متصدیان غرفه‌ها پسماندها را به انبار انتقال می‌دهند و هنگامی که بار آن‌ها به حداقل ۵۰۰ کیلوگرم برسد، از طرف پیمانکار شهرداری بار را از غرفه تحویل خواهند گرفت و به اداره بازیافت منطقه انتقال می‌دهند.

مافیای زباله یا زباله گرد قراردادی؟

به گفته متصدیان غرفه‌های بازیافت، تنها برخی از زباله گردهایی – که تعدادشان هم در سطح شهر کم نیست – با پیمانکاران شهرداری قرارداد دارند و پسماندهای خود را به‌طور مستقیم به اداره بازیافت تحویل می‌دهند و طبق وزن بار مبلغی را دریافت می‌کنند.بعضاً با غرفه‌ها نیز قرارداد دارند و پسماندهای جمع‌آوری شده را به متصدی غرفه تحویل می‌دهند و غرفه‌داران بار آن‌ها را به اداره بازیافت منتقل می‌کنند.

برخی پیمانکاران سطل‌های بزرگ آبی‌رنگ را به زباله‌گردهای طرف قرارداد خود تحویل داده‌اند تا به جای کول کردن پسماندها با کیسه‌های بزرگ، آن‌ها را داخل سطل بریزند و جا به جا کنند؛ طرحی که به نظر می‌رسد، چندان موفق نبوده است.

ممنون، کیسه پلاستیکی نمیخوام!

تکثر کیسه‌های پلاستیکی در تفکیک پسماندها و بازیافت آن‌ها از اهمیت بالایی برخورد است. بر اساس آمار جهانی، ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله پلاستیکی است. سالانه ۴ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می‌شود که نیم میلیون تن از آن مربوط به کیسه های پلاستیکی است. هر ایرانی روزانه به‌طور متوسط  سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که ۹۶درصد از آن‌ها مستقیم وارد سطل زباله می‌شود.

با آموزش و ترغیب شهروندان به استفاده از کیسه‌های پارچه ای به جای کیسه‌های پلاستیکی این آمار پایین خواهد آمد و فرهنگ استفاده از کیسه‌های قابل شستشو نیز در کشور ایجاد می‌شود.

شهر ما، خانه ما؟

به گزارش صدای جامعه به نقل از متصدیان غرفه‌های بازیافت، امروزه به نسبت گذشته استقبال عموم مردم از تفکیک پسماند و مراجعه به غرفه‌های بازیافت بسیار بیشتر شده است. علت آن را افزایش آگاهی شهروندان برای حفظ محیط زیست و اهمیت به آن ذکر می‌کنند.

متصدی یکی از غرفه‌هایی که به آن مراجعه کردیم، تعداد زیادی از اقلامی را که قابلیت بازیافت ندارند، سوزانده شده‌اند و مجدد محیط زیست را آلوده می‌کنند مثل بسته چیپس و پفک،باتری، بادکنک ترکیده و… داخل بطری‌های آب و نوشابه قرار داده و روی قفسه داخل غرفه، رو به روی پنجره تحویل بار توسط شهروندان قرار داده بود.

به گفته او هنگام مراجعه شهروندان، به ویژه مراجعه کنندگان جدید، با اشاره به محتویات داخل بطری به آنها آموزش می‌دهد که چه اقلامی را نمی‌توانند، بازیافت کنند.

با شهروندی که برای تحویل پسماند خود به یکی از غرفه های بازیافت مراجعه کرده بود نیز صحبت کردیم. او تحصیل در رشته محیط زیست و آگاهی یافتن از اهمیت این موضوع را دلیل تفکیک پسماندها بیان کرد.

این شهروند همچنین فرهنگ سازی در شبکه‌های اجتماعی موبایل محور را برای آگاه سازی مردم و استفاده از ظرفیت اپلیکیشن های بازیافت برای تسهیل این روند و استقبال بیشتر مردم را موثر دانست.

 حفظ محیط زیست با تقویت تکنولوژی های ارتباطی

با توجه به حجم پسماندهای تولید شده در تهران هنوز تعداد قابل توجهی از شهروندان به دلایل مختلف به تفکیک پسماندهای خود اقدام نمی‌کنند. به نظر می‌رسد امروزه با توجه به پیشرفت فناوری‌های ارتباطی می‌توان از ظرفیت اپلیکیشن‌های بازیافت برای تسهیل تفکیک پسماندها بیشتر استفاده کرد. با حمایت از زیرساخت‌های این تکنولوژی‌ها می‌توان فرآیند تحویل پسماندها را برای عموم مردم آسان کرد و شاهد استقبال روزافزون شهروندان بود. شهروندان می‌توانند درخواست خود را طبق روز و ساعت دلخواه برای تحویل پسماند انتخاب کنند سپس در ازای نوع و وزن پسماند تحویل داده شده وجه نقد به حساب کاربری شان واریز خواهد شد.

در برخی اپلیکیشن‌ها نیز به ازای تحویل پسماند می‌توانند تخفیف برای خرید اشتراک سایت‌ها و اپلیکیشن‌های دیگر مانند برخی سایت‌های کتابخوانی دریافت کنند. از مجموع اپلیکیشن‌های بازیافت پر دانلود توسط شهروندان می‌توان به ۱۵ مورد از آن‌ها مانند زیست اپ، جارو اپ، جاروب، بهماند، کاپ زی، زودباز، بازماند، بازیار، پسماند ۲۱، الوبازیافت، سبزبین، پسماندیار، زرپلاس، شهر سبز و نونا اشاره کرد که شهر تهران را پوشش می‌دهند.۱۷  اپلیکیشن نیز شهرهای دیگر ایران را تحت پوشش دارند.

در تهران از جمله  دیگر راه‌ها برای تحویل پسماندها تماس با  شماره های ۱۳۷ و ۱۸۸۸ و ثبت درخواست برای تحویل پسماند در منزل است.

با این اوصاف به نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی در رسانه‌ها و  شبکه‌های اجتماعی می‌تواند راهی مناسب برای فرهنگ سازی بیشتر در بین شهروندان باشد اما همه اینها زمانی ممکن می‌شود که مردم  واهالی شهر اقناع شوند نفع نهایی این اقدامات به خود آن‌ها برمی‌گردد. اگر مردم تاثیر تفکیک زباله یا رعایت دیگر ملزومات زیست محیطی را در زندگی رومزه خود ببینند حتما خودشان برای این کارها پیشقدم می‌شوند.

انتهای پیام