امسال اصلا سال خوبی نبوده؛ کاهش ۳۰ درصدی منابع آبی نسبت به سال ۱۴۰۱/ در سال چهارم خشکسالی هستیم

آیدا صالحی: خشکسالی و کمبود آب سدها تا چند دهه اخیر جزو دغدغه‌های دست چندم اجتماعی به حساب می‌آمد که فقط دغدغه مندان و فعالان محیط زیست به آن می‌پرداختند. این معضل اما با نادیده شدن از بین نرفت و رفته رفته به قدری بزرگ شد که امروز جز پارامترهای اساسی و تاثیرگذار روی تصمیمات خرد و کلان است.
در حال حاضر فقط ۱۸ سد کشور بیش از ۵۰ درصد آب دارند. ضمن اینکه میزان بارش‌ها نیز تا بیستم بهمن‌ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۰ درصد کاهش داشته است.این وضعیت سبب ایجاد نگرانی‌های جدی در افکار عمومی شده است. . در زمستانی که بیشتر رنگ و بوی بهار داشت پیش‌بینی می‌شد کمبود بارش پاییز با برف و باران زمستان جبران شود.
پیش‌بینی‌های این روزهای هواشناسی خبر از ورود یک جبهه هوای به‌شدت باران‌زا از سمت جنوب غرب، غرب و شمال غرب به فلات مرکزی ایران است که سبب رخداد برف و باران در بخش‌های قابل توجه‌ای از زاگرس تا ارتفاعات کرکس در استان اصفهان خواهد شد. البته در چند ماه گذشته هم پیش‌بینی‌هایی در مورد بارش برف و باران غیرنرمال داشته‌ایم اما چیزی که اتفاق افتاد خلاف پیش‌بینی‌های اعلام شده بود. احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور درباره‌ی دلایل کمبود بارش و خشکسالی اخیر به خبرآنلاین می‌گوید: «افزایش تقاضا برای آب و فقیرتر شدن منابع آبی از دلایل خشکسالی است. ما در سال چهارم خشکسالی هستیم و اساسا اثرات سه سال گذشته هم همچنان پابرجاست. مردم در چند سال اخیر مجبور شده‌اند که از آب‌های زیرزمینی برای مصارف خانگی،کشاورزی و صنعت استفاده کنند.»

متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است:
وضعیت بارش امسال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
۳۰ درصد منابع آبی نسبت به پارسال کمتر شده و از نظر سامانه‌ی بارشی امسال اصلا سال خوبی نبوده و کاهش بارش‌ها فراتر از پارسال است. سال گذشته در جنوب غربی کشور بارش‌های بسیار خوبی داشتیم که به خصوص سدهای بزرگ جنوب غرب به حد خوبی تامین شد. اما امسال بارش‌ها در جنوب غربی و هم در سایر نقاط کشور چندان مناسب و کافی نیست.
به نظر شما با پیش‌بینی بارشی که برای روزهای آتی اعلام شده، کمبود بارش‌ها جبران می‌شود ؟
هر بارشی که اتفاق می‌افتد بخشی از این کمبود جبران می‌شود اما کافی نیست. هر بارشی که می‌آید بخشی از نیازهای بارشی سال را تامین می‌کند و با این مقدار یک یا دو بارش، کمبود ما به طور کامل جبران نمی‌شود. فقط در استان تهران ۴۵ درصد بارش از سطح نرمال کمتر است. سال ۱۴۰۲ چهارمین سال خشکسالی است. اثرات خشکسالی از بین نمی‌رود و طبیعت کمبودها را در حافظه‌اش نگه می‌دارد. برای مثال اگر یک جایی امسال کم بارش باشد و سال بعد هم کم بارش باشد اثر امسال با سال بعد جمع خواهد شد.
اصلی ترین علت کم ابی تهران در دهه‌ی اخیر از نظر شما چیست ؟
بارگذاری جمعیت بیش از توان اقلیمی در منطقه‌ی تهران است که این مسئله، عوارضی دارد باید داشته‌ها با نیازهای جمعیت همخوانی داشته باشد. ما تقاضا برای آب را افزایش می‌دهیم در حالی که منابع در حال ضعیف شدن است و در نتیجه کمیت و کیفیت آب تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. برای حل مشکل کم آبی تهران باید یک گروه‌هایی از متخصصین و برنامه‌ریزی شهری و کارشناس هواشناسی و اقلیم دور هم جمع شده تا راهکاری پیدا شود که بتوانیم بر مشکلات بلند مدت غلبه کنیم.
خشکسالی چگونه الگوی زندگی مردم را تغییر داده است ؟
وقتی سطح نگرانی از یک حدی بالاتر رود و وارد سطح جامعه شود ذهن مردم درگیر می‌شود. آب لازمه‌ی حیات است و مردم فکر می‌کنند که در آینده چه اتفاقی برای آن‌ها می‌افتد. در چند وقت اخیر که فشار آب کم شده، مردم به سمت استفاده از پمپ رفته‌اند که نتیجه اش استفاده بی رویه از آب است.
بیشتربخوانیم:
چرا پس تهران برف نیامد؟/ پاسخ احد وظیفه

به نظر شما افزایش جمعیت چه‌قدر در تشدید خشکسالی تاثیرگذار بوده است ؟
ما در گذشته هم خشکسالی داشتیم و الان هم داریم اما خشکسالی‌های اخیر شدیدتر و گسترده‌تر است به هر حال سرزمین ما یک کشور کم بارش است. نیاز ما به آب مثل گذشته نیست و فراتر رفته است نیازها در صنعت ،کشاورزی و مصرف خانگی افزایش پیدا کرده است به جمعیت اضافه شده و تامین آب شرب مورد نیاز برای شهرها هم افزایش پیدا کرده در برخی مناطق مثل تهران چنین جمعیتی با این آورده‌ی آبی سازگار نیست و در نتیجه فشار بر روی آب‌های زیرزمینی بوده و آب‌های زیرزمینی فقیرتر شده‌اند.
وضعیت خشکسالی و کمبود آب فقط در کشورهای همسایه ایران چطور است؟
خشکسالی و کمبود آب فقط برای ایران نیست و خیلی از مناطق را درگیر کرده است. بارش در خیلی از کشورهای همسایه مثل عراق، آذربایجان، اردن و افغانستان هم سیر نزولی داشته است.
پیش بینی شما درباره ی تابستان سال آینده چیست ؟
اگر شرایط بارندگی در ماه‌های آینده جبران نشود، تابستان سخت و پرتنشی از نظر تامین آب خواهیم داشت.

منبع: ایسنا