حکم غش در معامله چیست؟
در گفت‌وگو با صدای جامعه مطرح شد؛
حجت‌الاسلام والمسلمین بهاری، کارشناس مذهبی گفت: غش در معامله نوعی فریب دادن است. غَشّ، به گول زدن و فریب دادن طلاقی می‌شود.
دیدگاه اسلام درباره غش چیست؟
حجت السلام والمسلمین بهاری گفت: غش در معامله پنهان کردن عیب جنس برای فروش است. غش در معامله شرعا حرام است. غش در معامله بیان چیزی خلاف واقعیت در مورد کالای مورد معامله است. «غش در معامله» حرام است و باعث بطلان معامله می‌شود. منظور از «غش در معامله» عبارت است از: فروختن جنسى که با چیز دیگر مخلوط است، در صورتى که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید، مانند فروختن شیری که مخلوط به آب است.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «کسى که با مسلمانان غش در معامله کند یا به آنان ضرر بزند یا تقلب و حیله نماید از ما نیست. خداوند، برکت روزى او را میبرد و راه معاش او را می‌بندد و او را به خودش واگذار می‌کند».
وی افزود: البته غش در معامله، مصادیق دیگری نیز می‌تواند داشته باشد؛ مانند:
۱. خوب جلوه دادن ظاهر کالایی که واقعاً چنین نیست، مانند آب زدن به سبزى کهنه که تازه جلوه کند.
۲. پنهان کردن چیزی که مورد معامله نیست در کالای مورد معامله، مانند مخلوط کردن آب با شیر.
۳. جنس را به صورت جنس دیگر وانمود کردن، مانند روکش کردن طلا بدون اطّلاع مشترى.
۴. مخفى داشتن عیب جنس، در صورتى که مشترى به فروشنده اعتماد داشته باشد که از او مخفى نمی‌دارد.
غش در قرآن و روایات:
این کارشناس مذهبی ادامه داد: هر چند که در قرآن از واژه غش استفاده نشده، ولی در همین آیات قرآنی کلیاتی وجود دارد که امامان (ع) به عنوان راسخون در علم تأویل کتاب الهی، از آن احکامی را درباره غش استنباط کرده اند. از امام صادق (ع) روایت است که: «نهی النبی (ص) أن یشاب اللبن بالماء للبیع»؛ «پیامبر (ص) از آمیختن شیر با آب، برای فروش نهی فرمود».
قال النّبی (ص): «من غشّ مسلماً فی شِراء أو بیع فلیس منّا و یُحشر یوم القیامه مع الیهود لِأنّهم أغش الخلق للمسلمین.»
نبی اکرم (ص) فرمودند: «کسی که به مسلمانی در خرید یا فروش خیانت نماید و تقلب کند، از ما نیست و در قیامت با یهودیان محشور میگردد؛ زیرا یهودی‌ها نسبت به مسلمانان خائن‌ترین خلقند.»
حجت‌الاسلام والمسلمین بهاری تصریح کرد: غش در معامله به هر شکلی حرام است، مگر آنکه خریدار از آن آگاه باشد و یا در صورت سکوت فروشنده، جنس را به قیمت پایین بفروشد؛ به گونه‌ای که خریدار زیان نبیند. فروختن کالا در مکانی تاریک که عیب کالا پنهان می‌ماند، به جهت امکان ابتلا به غش، کراهت دارد.
وی بیان کرد: درهم‌ها و دینار‌هایی که در آن غش شده (و تقلبی) است هرگاه بین عموم مردم – ولو اینکه مغشوش بودن آن را بدانند – رایج باشد، مصرف کردن و خرج کردن و معامله با آن‌ها جایز است، و گرنه جایز نیست مگر بعد از ظاهر نمودن حال آن ها؛ و احتیاط (مستحب) آن است که شکسته شوند اگرچه برای غش (و فریب) درست نشده باشند.
غش و فریب در ازدواج و نکاح:
این کارشناس مذهبی مطرح کرد: فریب در نکاح همان عنوان تدلیس را دارد. به این معنا که طرفین یا شخص ثالث برای کسب رضایت دیگری به ازدواج صفت یا عنوانی را بیان کند که شامل آن نباشد مانند اینکه مرد خود را شاغل در وزارت اطلاعات یا یک جراح مشهور معرفی نماید یا عیب و نقص خود را پنهان نماید بیماری‌ها پوستی روانی مثل جنون که اگر آن عیب یا نقص موجود بود، طرف مقابل حاضر به ازدواج با او نمی‌شد؛ فریب رخ داده است. موارد تدلیس محدود نمی‌باشد و هرگاه وصفی به طور صریح بیان شود یا اصلا بیان نشود، اما عقد متبانیا بر آن وصف استوار بوده باشد تدلیس اتفاق افتاده است.
