راهسازی و سدسازی دیده می‌شود، اما عملیات آبخیزداری نه!
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی علت اجرایی نشدن عملیات آبخیزداری در تمام حوزه‌های آبخیز را ناکافی بودن منابع مالی عنوان کرد و گفت: راهسازی و سدسازی نمود عینی و منفعت بسیاری دارند، ولی اقداماتی که در راستای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی انجام می‌شود منفعت مالی ندارد به همین دلیل کسی به دنبال سرمایه‌گذاری در این بخش نیست، در حالی که نمی‌دانند حفظ منابع طبیعی امنیت غذایی، اقتصادی و اجتماعی ما را به دنبال دارد.
هوشنگ جزی در گفت‌وگو با صدای جامعه، در پاسخ به این سوال که بر روی چند درصد از اراضی کشور عملیات آبخیزداری انجام شده است؟ گفت: ۱۲۵ میلیون هکتار اراضی فرسایش آبی داریم که از این میزان بر روی ۳۹ میلیون هکتار آن مطالعات آبخیزداری انجام شده است. از این ۳۹ میلیون هکتار مطالعات، ۱۹ میلیون هکتار اجرا نشده و در دست اجرا است. به عبارت دیگر از این ۱۹ میلیون هکتار بر روی ۷ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در دست اجرا و برای حدود ۱۱ میلیون هکتار نیز هنوز هیچ اقدامی انجام نشده است.
وی ادامه داد: طبیعتا آبخیزداری و آبخوانداری می‌تواند در مدیریت سیل بسیار اثربخش باشد، ولی متاسفانه در بسیاری از نقاط کشور هنوز اقدامی در این راستا انجام نشده، زیرا منابع مالی کافی در اختیار نبوده است.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی کشور تصریح کرد: در برنامه ششم توسعه اجرای ۱۰ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری پیش بینی شده بود که با اختصاص یک میلیون تومان به هر هکتار ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز بود، ولی از این میزان اعتبار تنها ۴۰ تا ۴۵ درصد با کمک صندوق توسعه ملی در سال‌های ١٣٩٧ تا ١٣٩٩ تامین شد و مابقی تخصیص نیافت.
به گفته وی برای ۱۹ میلیون هکتار اراضی حوزه آبخیز مطالعه شده حدود ۴۷ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
اگر منابع مالی کامل تامین شود آبخیزداری براساس برنامه پیش خواهد رفت
جزی با بیان اینکه امسال در ردیف بودجه حدود ۱۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای آبخیزداری در نظر گرفته شده و حدود ۷۵۰ میلیارد تومان هم قرار است از ردیف بودجه محرومیت زدایی تخصیص داده شود، گفت: اگر اعتبار مورد نیاز آبخیزداری به طور کامل تامین شود عملیات آبخیزداری بر اساس برنامه تعیین شده پیش خواهد رفت.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به اینکه عملیات آبخیزداری با دو چالش بزرگ مواجه شده است، گفت: در گذشته آبخیزداری در وزارت جهادسازندگی به عنوان معاونت وزیر قرار داشت و به لحاظ ساختاری و اداری هم امکانات بیشتری داشت و هم نیروی انسانی کافی بود. ولی وقتی آبخیزداری وارد سازمان منابع طبیعی(سازمان جنگل های سابق) شد به یکی از معاونت‌های این سازمان تبدیل شد که هم نیروی انسانی آن تقلیل یافت و هم ساختار اداری آن ضربه خورد.
هر زمان سیل می‌آید به آبخیزداری توجه می‌شود
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی تصریح کرد: از طرفی منابع مالی آبخیزداری هم کافی نیست. یعنی هر زمان سیل می‌آید مسئولان نتیجه می گیرند باید از این بخش حمایت و بودجه کافی تخصیص داده شود و به محض گذر از این برهه همه چیز فراموش می‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تدوین لایحه قانون جامع آبخیزداری می‌تواند در راستای حل مشکلات موجود دراین بخش موثر باشد یا خیر؟ گفت: نمی‌توان گفت که این لایحه مشکلات آبخیزداری کشور را به طور کامل حل می‌کند، ولی تا حدی ممکن است موثر باشد. چون در این قانون قرار نیست ساختار اداری تقویت و یا این معاونت جدا شود.
ارزش اقتصادی آب و خاک را محاسبه نمی‌کنیم
جزی در ادامه گفت: یکی از مشکلات اصلی ما این است که ارزش منابع زیستی مانند آب و خاک را محاسبه نمی‌کنیم و چون ارزش اقتصادی این منابع زیستی را نمی‌دانیم هر دولتی که آغاز به کار می‌کند ابتدا سراغ عملیات بزرگتر و چشمگیرتر می‌رود. چون معتقدند که عملیات عمرانی مانند جاده‌سازی، سدسازی دیده می‌شود، ولی عملیاتی که مربوط به حفظ منابع زیستی باشد نمود عینی ندارد.
عملیات حفاظت از منابع طبیعی منفعت مالی و نمود عینی ندارد
به گفته وی هزینه بسیاری می‌شود تا سدی ساخته شود و در نهایت آب به دست آمده به فروش می‌رود یا راهسازی می‌شود و عوارض تردد دریافت می شود. ولی اقداماتی که در راستای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی انجام می‌شود منفعت مالی ندارد به همین دلیل کسی به دنبال سرمایه‌گذاری در این بخش نیست، در حالی که نمی‌دانند حفظ منابع طبیعی امنیت غذایی، اقتصادی و اجتماعی ما را به دنبال دارد.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت از خاک سازمان منابع طبیعی کشور در پاسخ به این سوال که آیا بارش‌های اخیر کمکی به بخش کشاورزی و منابع آبی کشور کرده‌است یا خیر؟ گفت: قطعا این بارش‌ها به پوشش گیاهی و دیم‌زارها کمک بسیاری می‌کند حتی در مناطقی که توانستیم جریان آب را مهار کنیم به منابع زیر زمینی هم کمک کرده است. برای مثال توانستیم بخشی از باران‌ها را در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و فارس حفظ کنیم.
ضرر سیل امسال بیشتر از فوایدش است
وی با اشاره به اینکه ضرر سیل اخیر بیشتر از فوایدش بوده‌است، گفت: برای حوزه‌های آبخیز کشور برنامه نداریم. یعنی مطالعات آبخیزداری انجام می‌شود، ولی برنامه جامعی برای آن تدوین نشده است. نیاز داریم که در تمام حوزه‌ها آبخیز کاربری و پتانسیل‌های اکوسیستمی تعیین شود و همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها نیز نقش‌هایشان را بدانند.
جزی با اشاره به اینکه وزارت کشور می‌تواند در این بخش کمک بسیاری به مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز کند، گفت: استانداران مسئولیت برنامه‌ریزی و مدیریت استان‌ها را بر عهده دارند و همراهی آنها برای به سرانجام رساندن عملیات آبخیزداری بسیار موثر خواهد بود. همچنین اگر در برنامه هفتم توسعه برنامه‌هایی برای حوزه‌های آبخیز کشور تبیین و نقش دستگاه‌ها و اهمیت حوضه‌ها مشخص شود پیشرفت بسیاری را در این بخش شاهد خواهیم بود.
خسارت سیل اخیر ناشی از بی تدبیری در حوزه مدیریت آبخیز است
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در ادامه اظهار کرد: بسیاری از خسارت‌های سیل اخیر ناشی از بی‌تدبیری در حوزه مدیریت آبخیز است. مثلا توسعه باغات و یا ساخت و ساز در مسیر آبراهه‌ها و حریم رودخانه ارتباطی به عملیات آبخیزداری ندارد. اگر حوضه‌ها به درستی مدیریت شوند، کاربری‌ها تغییر داده نشوند، کارخانه‌ها و خانه‌ها در مناطق مناسبی استقرار یابند قطعا از بروز این همه خسارت جلوگیری می‌شود.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک در پایان گفت: دولت باید قبول کند که حفاظت از آب و خاک و عملیات آبخیزداری اقدامی حاکمیتی است و نباید به آن نگاهی منفعت دار شود. همچنین بایستی منابع آبخیزداری کشور از محل اعتبارات دولت تامین شود.
انتهای پیام
