اتکای پوتین به سیاست نه جنگ و نه صلح؛ روسیه در قفقاز جنوبی به دنبال چیست؟

خبرآنلاین، میخائیل گالوزین، معاون وزیر امور خارجه روسیه در امور روابط با کشورهای مشترک‌المنافع گفت: «تصمیم‌گیری درباره محل و زمان امضای معاهده صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان به خودشان بستگی دارد و هیچ کسی حق ندارد زمان انجام آن را تعیین کند».
گالوزین با بین اینکه روسیه نمی‌تواند نسبت به تحولات قفقاز جنوبی بی‌تفاوت باشد، افزود: «از نظر تاریخی، روسیه یکی از کشورهای قفقاز و تنها کشور در منطقه و در جهان است که هم با آذربایجان و هم با ارمنستان متحد است ».
گالوزین همچنین گفت:« سرنوشت قفقاز جنوبی باید توسط کشورهای این منطقه تعیین شود، هیچ طرف سومی از خارج نمی‌تواند راهگشای صلح و ثبات پایدار باشد».
این دیپلمات روس با گفتن اینکه مسکو تلاش می‌کند به باکو و ایروان در طراحی یک معاهده صلح پایدار که احیاکننده صلح و امنیت بلندمدت در منطقه باشد، کمک کند، افزود که عادی‌سازی روابط باید بر اساس توافق‌های سه‌جانبه میان روسیه، ارمنستان و آذربایجان طی سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ باشد.
گفتنی است در دسامبر سال ۲۰۲۳ دو کشور آذربایجان و ارمنستان پس از گفت و گوهائی بر قصد خود برای عادی سازی روابطشان تاکید کردند. در بیانیه دو کشور در این مورد آمده است: «آذربایجان و ارمنستان به رایزنی در مورد فعالیت‌های اعتمادسازی بیشتر در آینده نزدیک ادامه خواهند داد و خواهان حمایت جامعه بین‌المللی از این تلاش‌ها هستند. این مسئله به تقویت اعتماد متقابل بین دو کشور کمک کرده و تاثیر مثبتی بر کل منطقه قفقاز جنوبی خواهد داشت».

ارمنستان زیر تیغ جنگ؛ جاه‌طلبی سرزمینی باکو فراتر از قراباغ خواهد بود؟
چرخش به سمت غرب؛ دلیل دل کندن ارمنستان از روسیه چیست؟
ریشه‌یابی دعوای ارمنستان و روسیه/ اتفاقی که به نفع غربی‌ها تمام شد

تنش در روابط ارمنستان و آذربایجان
ارمنستان و جمهوری آذربایجان پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بخشی از این کشور بودند. بعد از فروپاشی شوروی، قره باغ به عاملی برای اختلافات دو کشور تبدیل شد. گرچه شوروی کنترل منطقه ارمنی نشین قره باغ را به آذربایجان سپرده بود اما پارلمان منطقه‌ای قره‌باغ رای به پیوستن این منطقه به ارمنستان داد. همین مسئله باعث شروع درگیری‌های بین آذربایجان و ارمنستان بر سر این منطقه شد. بر سر مسئله قره باغ بارها میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان درگیری رخ داد. آخرین جنگ بزرگ دو کشور بر سر قره باغ در سال ۲۰۲۰ رخ داد که شش هفته به طول انجامید. این جنگ در نهایت با میانجیگری روسیه و استقرار نیروهای صلح بان این کشور پایان یافت. اما این پایان مسئله نبود. در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۲ آذربایجان عملیات نظامی برق‌آسایی را در منطقه جدایی‌طلب قره‌باغ کوهستانی آغاز کرد. این حمله در واقع نقض آتش بسی بود که در سال ۲۰۲۰ با میانجیگری روسیه بین ارمنستان و آذربایجان برقرار شده بود. ارتش آذربایجان در یک لشکرکشی ۲۴ ساعته نیروهای جدایی‌طلب ارمنی را شکست داد و آنها را مجبور به تسلیم کرد. سپس دولت قره باغ موافقت کرد که تا پایان سال ۲۰۲۳ منحل شود و بلافاصله کنترل منطقه به آذربایجان واگذار شد.

منافع روسیه در روابط ارمنستان و آذربایجان
آذربایجان و ارمنستان هر دو کشورهائی با این قابلیت هستند که روابط تنگاتنگ با غرب داشته باشند. این مسئله به خوبی در روابط آذربایجان با اسرائیل متحد شماره یک آمریکا و روابط ارمنستان با فرانسه نمود پیدا کرده است. روسیه پیوسته از متمایل شدن بیش از حد هر کدام از این کشورها به سمت غرب و تکرار سناریوی اوکراین و یا گسترش ناتو به داخل قفقاز در هراس است؛ به همین دلیل است که سعی دارد روابط کشورهای قفقاز به گونه ای باشد که آنها دچار به خود مشغولی باشند تا فرصت فکر کردن به اتحاد با غرب به ذهنشان خطور نکند. بر همین اساس روسیه سعی دارد قفقاز در شرایط نه جنگ و نه صلح باقی بماند. روسیه از بروز یک جنگ بزرگ در قفقاز جلوگیری می کند اما از درگیری های کوچک میان آذربایجان و ارمنستان ترسی ندارد و مانع آن نمی شود. مسکو با عدم حمایت از ارمنستان در درگیری اخیر میان این کشور و آذربایجان به سیاستمداران این کشور این پیام را مخابره کرد که چقدر ارمنستان بدون حمایت مسکو در برابر آذربایجان آسیب پذیر است و در عین حال به آذربایجان هم این پیام را ارسال کرد که حفظ دستاوردهای اخیر باکو در قره باغ منوط به همکاری با مسکو و تامین منافع روسیه است. روسیه همچنین برای تداوم وضعیت موجود در قفقاز سعی دارد تا میان آذربایجان و ارمنستان توازن برقرار کند تا از ضعیف شدن بیش از حد یکی از طرفین و غلتیدن احتمالی آن به آغوش غرب جلوگیری کند.

۳۱۱۳۱۱

منبع: خبر آنلاین