نشانه‌های گرم شدن روابط مسکو و تل‌آویو/ زمان رنگ عوض کردن روسیه فرا رسید!

رسول سلیمی: سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه درحالی‌که حمله اسرائیل به فلسطینی‌ها را با حمله مسکو به اوکراین مقایسه می‌کرد، در مصاحبه‌ای با کانال خبری دولتی روسیه ۲۴ گفت «مسکو خوشحال است که نتانیاهو از روسیه به‌خاطر جنگ علیه اوکراین انتقاد نکرده است.» لاوروف تأکید کرد: «با وجود محکومیت روسیه در سراسر جهان، اما اسرائیل علیه روسیه اظهارنظر جدی نداشته است»
اما یک قسمت از اظهارات لاوروف به‌شدت با واکنش افکار عمومی ایرانیان همراه بود. آنجا که جنگ اسرائیل علیه فلسطینی‌ها را با جنگ مسکو علیه نازی‌ها در جنگ جهانی دوم مقایسه کرد و تلویحاً مبارزان فلسطینی را در تراز نازی‌ها قرارداد تا طرف اسرائیلی را به روسیه متمایل کند. لاوروف در این دیدار تلاش کرده بود با مقایسه دو واقعه تاریخی، با تأکید بر اشتراک مبارزات تاریخی روسیه و اسرائیل با نازی‌ها بر ماهیت مبارزه روسیه با ضد یهودی‌ها تأکید کند. وزیر امور خارجه روسیه گفته بود «این مهم‌ترین چیزی است که ما را از لحاظ تاریخی متحد می‌کند: اساس ژنتیکی ما» مسکو بارها به دنبال توجیه تهاجم خود به اوکراین در سال ۲۰۲۲ با ادعای تلاش برای مقابله با نیروهای نئونازی در این کشور از جنگ علیه اوکراین دفاع کرده است، استدلال‌هایی که همواره از سوی کشورهای غربی رد شده است.
اگرچه بر خلاف گفته‌های لاوروف، نفتالی بنت و لاپید، نخست‌وزیران سابق اسرائیل نیز، علناً از حمله روسیه به اوکراین انتقاد کرده بودند، اما نتانیاهو لحن محتاطانه‌تری در برابر روسیه داشت. هرچند اسرائیل حمایت خود را از اوکراین نیز داشت و از آغاز جنگ، محموله‌های کمک‌های بشردوستانه و پزشکی و همچنین بیمارستان‌های صحرایی را به اوکراین فرستاده بود؛ اما موضع سیاسی اسرائیل در برابر روسیه دستخوش تغییر نشد. این موضوع از آنجا اهمیت داشت که نزدیکی روسیه به ایران، پوتین را در وضعیت پیچیده‌ای برای حفظ روابط هم‌زمان با اسرائیل و ایران قرار داده بود.

ماه‌عسل روسیه و اسرائیل تا هفتم اکتبر
دهه گذشته با رشد سریع تجارت متقابل اسرائیل و روسیه، همکاری‌های مالی، اقتصادی، تکنولوژیکی، علمی، فرهنگی، بشردوستانه بین دو کشور افزایش یافت؛ اما نتانیاهو آشکارا اهمیت کمتری به روابط خود با پوتین، به‌عنوان یک دارایی سیاسی مهم در کنار اسرائیل قائل بود. اگرچه اسرائیل روابط متعادلی که با روسیه در طول سال‌ها ایجاد کرده بود را ادامه داد تا آنجا که هماهنگی امنیتی – نظامی بین ارتش اسرائیل و روسیه در اسمان سوریه مهم‌ترین دستاورد دو کشور بود و نتانیاهو در این باره استدلال کرده بود که این هماهنگی، سنگ بنای امنیت ملی اسرائیل است که روسیه را در راهبرد کلان با آنها همراه می‌کند.
اما این وضعیت بعد از حمله حماس تغییر کرد. با پیشرفت جنگ در غزه، موضع روسیه به طور فزاینده‌ای روشن و به سمت دشمنان اسرائیل متمایل شد. سفر به کشورهای عربی و ملاقات با ابراهیم رئیسی اوج همکاری پوتین با حامیان معنوی حماس بود. کرملین تقریباً آشکارا از حماس حمایت می‌کرد درحالی‌که می‌دانست تهران نزدیک‌ترین متحد حماس در خاورمیانه است. این سیاست، وضعیت روابط اسرائیل و روسیه را به طور قابل‌توجهی متفاوت از رویکرد نسبتاً متعادل گذشته که مسکو سعی می‌کرد به‌عنوان “میانجی بی‌طرف” بین همه طرف‌های درگیری خاورمیانه ایفای نقش کند قرارداد.
چرا تاکنون مواضع دیپلماتیک روسیه علیه اسرائیل بود؟
در همین حال، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از زمان آغاز جنگ در غزه، انتقادات زیادی به عملکرد اسرائیل در جنگ داشته است. مسکو هم‌زمان با این انتقادها میزبان مقامات حماس بود و همراه با سایر کشورها به تلاش برای توقف جنگ اسرائیل کمک کرد. اما این همراهی‌ها از سوی اسرائیل بی‌پاسخ نماند و در یک تماس تلفنی پوتین و نتانیاهو در اوایل ماه جاری میلادی، او از مواضع ضد اسرائیلی روسیه در نهادهای جهانی و همچنین همکاری با ایران انتقاد کرد.
حمایت روسیه از حماس عامل سردی رابطه با اسرائیل
در میانه جنگ غزه، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، محاصره حماس در غزه را با محاصره لنین‌گراد در طول جنگ جهانی دوم مقایسه کرد که این سخنان هم‌زمان با اقدامات دیپلماتیک ضد اسرائیلی روسیه در سازمان ملل، از جمله تهیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای که در ۱۶ اکتبر در شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه شد و خواستار “اتش بس فوری” در غزه شده بود و در آن نه تنها حماس را به عنوان متجاوز و علت جنگ شناسایی نکرده بود، بلکه اسرائیل را به ارتکاب “جنایت جنگی” متهم می‌کرد. جمعبندی کنشگری روسیه نشان می‌داد که روابط روسیه و اسرائیل بیش از هر زمانی رو به سردی نهاده است.
حمایت اقتصادی روسیه از حماس، بعد دیگر ماجرا است که اسرائیلی‌ها را نسبت به سیاست خارجی روسیه بدگمان کرد. از جمله استفاده گسترده از بازار خدمات رمزنگاری روسیه برای دورزدن تحریم‌های حماس و بهره‌گیری منابع تبلیغاتی حماس از خدمات DNS رایگان شرکت فناوری اطلاعات روسی Selectel ، همه اینها به‌طورجدی روابط اسرائیل و روسیه را که در سال‌های اخیر ایجاد شده بود، سرد می‌کرد.
نشانه‌های برجسته گرم‌شدن روابط روسیه و اسرائیل
پس از هفتم اکتبر، نتانیاهو و پوتین تنها یک‌بار در ۱۶ اکتبر تلفنی صحبت کردند و این مکالمه پس از آن رخ داد که رئیس‌جمهور روسیه با رهبران سوریه، ایران، تشکیلات خودگردان فلسطین و مصر صحبت کرده بود و او دیدگاه‌های آنها را به نخست‌وزیر اسرائیل منتقل کرد. اما نتیجه این گفتگوهای تلفنی آن بود که اسرائیل برای نابودی حماس مصمم است و این موضوع در تضاد با منافع نظامی و ژئوپلیتیک فعلی روسیه است. این امر در لحن و محتوای لفاظی‌های رئیس‌جمهور روسیه در هفته‌های بعدی مشهود شد.
سوی دیگر ماجرا آن است که کرملین تصمیم گرفته است از جنگ اسرائیل و حماس به‌عنوان فرصتی برای محکوم‌کردن ایالات متحده و متحدانش استفاده کند و درعین‌حال خود را به‌عنوان قهرمان مسیحیان ارتدوکس در سرزمین مقدس معرفی کند. همچنان که روابط روسیه و اسرائیل در پی حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل و مداخله متعاقب آن اسرائیل در غزه به شدت رو به وخامت گذاشت اما در ادامه نتانیاهو از پوتین خواست تا به آزادی گروگان‌های اسرائیلی کمک کند. درخواستی که با پاسخ مثبت پوتین همراه بود.
چه آنکه همکاری روسیه و اسرائیل در تعدادی از حوزه‌ها پس از به‌قدرت‌رسیدن پوتین ارتقا یافت. ناظران سیاسی معتقدند یکی از برجسته‌ترین نمونه‌ها، توافق “مخفی” اما شناخته شده بین روسیه و اسرائیل بود که به‌موجب آن نیروهای روسی تا حد زیادی چشمان خود را بر حملات اسرائیل در سوریه می‌بستند. مفسران اسرائیلی به نیاز اسرائیل به حفظ این توافق و تمایل به حفاظت از جامعه یهودی باقی‌مانده در داخل روسیه به‌عنوان دلایلی برای عدم پیوستن اسرائیل به امریکا و غرب در ارائه کمک نظامی به اوکراین یا تحریم روسیه اشاره کردند.
باتوجه‌به وضعیت بسیار بد روابط روسیه و امریکا و همچنین حمایت قوی بایدن از اسرائیل به‌ویژه از زمان حمله ۷ اکتبر حماس، درخواست نتانیاهو برای جلب حمایت روسیه از تمایل اسرائیل برای تقویت رابطه با روسیه حکایت دارد. با این حال، روی آوردن نتانیاهو به پوتین برای کمک به آزادی گروگان‌ها بیش از پیش تقویت می‌شود. از آنجا که روسیه روابط کاری خوبی با حماس دارد، کارشناسان معتقدند نتانیاهو بیش از پیش به مسکو نزدیک می‌شود تا شانس بیشتری برای آزادی گروگان‌ها بدست آورد. روسیه نیز با درک چنین ظرفیتی در این روزها تلاش کرده از طریق لاوروف، اتحاد اسرائیل-روسیه را زنده نگه داشته و نقاط تیره سردی رابطه بین دو کشور را ترمیم کند. البته مشخص نیست که آیا مسکو می‌تواند حماس را متقاعد کند که گروگان‌های اسرائیلی را آزاد کند. اما حتی اگر این اتفاق افتد، این امر به درگیری پایان نخواهد داد.

۳۱۱۲۱۳

منبع: خبر آنلاین