شورش برزیل حاصل کدام شکاف‌ها بود؟

به گزارش صدای جامعه، دو روز پیش در پی حمله طرفداران بولسونارو در اعتراض به نتایج انتخابات ۲۰ اکتبر ریاست جمهوری به ساختمان های دولتی برزیلیا پایتخت برزیل، پلیس صدها نفر را دستگیر کرده و کنترل کاخ ریاست جمهوری و دادگاه عالی این کشور را از دست شورشی های طرفدار بولسونارو رئیس جمهور سابق این کشور خارج کرده است. هیچ گزارش فوری از کشته یا زخمی شدن حمله روز یکشنبه منتشر نشده است، اما تخریب های وسیعی به جا مانده است. مهاجمان اثاثیه ها را از پنجره های شکسته کاخ ریاست جمهوری بیرون پرتاب کردند، بخش هایی از کنگره را با سیستم آبپاش غرق آب و اتاق های تشریفات در دادگاه عالی را غارت کردند.

در واکنش به این اقدام داسیلوا رئیس جمهور منتخب مردم برزیل وعده داد که صدها نفر را در ارتباط با این مسئله مجازات خواهد کرد. وی در کنفرانس خبری حوادث برزیلیا را وحشیانه توصیف کرد و با بیان اینکه افرادی که این اقدام را انجام داده اند منفور هستند وعده مجازات آنها را داد. وی همچنین بولسونارو را به تشویق شورش توسط کسانی که او آنها را “متعصبان فاشیست” خواند، متهم کرد.

بولسونارو، رئیس جمهور پیشین برزیل نیز بعد از شش ساعت سکوت در مورد حوادث برزیل، در توئیتی این اقدام حامیان خود را محکوم کرد و با بیان اینکه تظاهرات مسالمت آمیز بخشی از دموکراسی است، غارت ها و تهاجم به ساختمان های عمومی و همچنین آنچه توسط چپ ها در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ رخ داد را خارج از قانون و قاعده عنوان کرد.

این حوادث در حالی در برزیل رخ داد که کمتر از یک هفته به زمان تحلیف لولا داسیلوا به عنوان رئیس جمهور این کشور باقی مانده است. بولسونارو قبلا گفته بود با انتقال قدرت همکاری می کند اما بعد از انتخابات به شکست خود به صراحت اعتراف نکرد و قبل از تحلیف داسیلوا کشور را به مقصد ایالات متحده ترک کرد.

بیشتر بخوانید:

تصاویر تکان‌دهنده از حمله طرفداران بولسونارو به کاخ ریاست جمهوری برزیل

داسیلوا پیروز شد/ رئیس جمهور منتخب:برزیل به جامعه بین‌الملل بازگشت

به گفته مقامات برزیل تا این ساعت نزدیک به ۴۰۰ نفر در ارتباط به حوادث دیروز دستگیر شده اند. دادگاه عالی این کشور به ارتش دستور داده است تا تمام کمپ های حامیان بولسونارو را در سراسر کشور ظرف مدت ۲۴ ساعت منحل کنند و سایر معترضانی که هنوز در خیابان ها هستند را دستگیر کنند. مورائس قاضی دادگاه عالی این کشور همچنین گفت که اگر اردوگاه های طرفداران بولسونارو برچیده نشود، فرماندهان نیروهای مسلح، پلیس و وزیر دفاع در دادگاه باید پاسخگو باشند. گفتنی است که طرفداران بولسونارو از زمان شکست وی در انتخابات در پایتخت کمپ برپا کرده بودند.

واکنش های داخلی

آرتور لیرا، رئیس مجلس عوام کنگره در توییتر گفت: کنگره ملی هرگز صدای کسانی را که می‌خواهند تظاهرات مسالمت‌آمیز برگزار کنند، خفه نکرده است اما مجالی به آشفتگی، تخریب و خرابکاری نخواهد داد. کسانی که مسئول ترویج و تشویق این حمله به دموکراسی برزیل و نمادهای اصلی آن هستند، باید شناسایی و طبق قانون مجازات شوند.

والدمار کاستانتو، رئیس حزب راستگرای لیبرال بولسونارو عصر یکشنبه در بیانیه ای گفت: امروز روز غم انگیزی برای ملت برزیل است. ما نمی توانیم با تخریب کنگره ملی موافقت کنیم. بی نظمی هرگز بخشی از اصول ملت ما نبوده است. می خواهم به شما بگویم که ما این نوع نگرش را به شدت محکوم می کنیم . قانون باید اجرا شود و دموکراسی ما را تقویت کند. الکساندریا اوکاسیو کورتز، نماینده کنگره در توییتر نوشت: ما باید با دولت منتخب دموکراتیک [لولا] در همبستگی باشیم. ایالات متحده باید پناه دادن به بولسونارو در فلوریدا را متوقف کند.

رودریگو پاچکو، رئیس مجلس سنا نیز گفت که او به شدت این اقدامات ضد دموکراتیک را که باید فوراً با سختگیری قانون روبرو شود، رد می کند. خواکین کاسترو، نماینده دموکرات کنگره به سی ان ان گفت: بولسونارو نباید در فلوریدا باشد. ایالات متحده نباید پناهگاه این اقتدارگرا باشد که الهام بخش تروریسم داخلی در برزیل است. او باید به برزیل بازگردانده شود.

واکنش جهانی

این تهاجم، که یادآور حمله دو سال پیش حامیان دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا به ساختمان کنگره آمریکا بود، به سرعت توسط رهبران جهان، از جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه گرفته تا سران کشورهای آمریکای لاتین، محکوم شد.

بایدن در توییتر خود ضمن محکوم کردن حمله به دموکراسی در برزیل، نوشت: نهادهای دموکراتیک برزیل از حمایت کامل ما برخوردارند و نباید اراده مردم برزیل تضعیف شود. وی افزود که مشتاقانه منتظر همکاری با رئیس جمهور برزیل، لولا داسیلوا است.

دولت پرتغال در بیانیه‌ای اعلام کرد که اقدامات خشونت‌آمیز و بی‌نظمی که در برازیلیا رخ داد را محکوم می‌کند و از مقامات برای بازگرداندن نظم و قانون حمایت می‌کند.در همین حال، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در حمایت از رئیس‌جمهور لولا به دیگر رهبران جهان پیوست: به اراده مردم برزیل و نهادهای دموکراتیک باید احترام گذاشت. مکرون در توییتر نوشت: رئیس جمهور لولا داسیلوا می تواند روی حمایت بی قید و شرط فرانسه حساب کند.

رئیس شورای اروپا، چارلز میشل، همچنین حمله به نهادهای دموکراتیک برزیل را محکوم کرد و از رئیس جمهور برزیل و اسپانیا و کلمبیا حمایت کرد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز حمله به نهادهای دموکراتیک برزیل را محکوم کرد.وی گفت: به اراده مردم برزیل و نهادهای این کشور باید احترام گذاشته شود.

گابریل بوریک، رئیس جمهور شیلی، حمله ناجوانمردانه و پست به دموکراسی را محکوم کرد و آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، مکزیکی آن را کودتای مذموم خواند. در همین حال، چندین قانونگذار دموکرات در ایالات متحده گفتند که واشنگتن دیگر نمی تواند به بولسونارو در این کشور پناه بدهد.

نقص امنیتی

اما در میان همهمه های مربوط به این شورش این سوال به ذهن خطور می کند که چطور شورشی ها به این راحتی وارد کاخ ریاست جمهوری و اماکن دولتی شدند؟ چگونه نیروهای امنیت عمومی در پایتخت اینقدر ناآماده بودند و به راحتی توسط آشوبگرانی که برنامه های خود را چند روز پیش در رسانه های اجتماعی اعلام کرده بودند، غافلگیر شدند؟

حامیان بولسونارو این حملات را در کانال های تلگرامی خود سازماندهی کرده و در طول هفته گذشته اتوبوس هایی با صدها نفر وارد برازیلیا شده بودند. بنابراین تعجب آور بود که نیروهای امنیتی در برازیلیا اینقدر کند عمل کردند و این باعث ایجاد تردیدهایی در مورد وفاداری آنها شده است زیرا پلیس نظامی و نیروهای مسلح به طور کلی از حامیان سرسخت بولسونارو بوده اند. گفتنی است پلیس ضد شورش دو ساعت پس از شروع تهاجم در صحنه حاضر شد. لولا در کنفرانس خبری خود گفت که پلیس برزیل “بی کفایتی یا سوء نیت” دارد و قول داد که افسران خاطی اخراج شوند. گفتنی است ویدیویی در رسانه های اجتماعی در برزیل در حال دست به دست شدن است که چند افسر پلیس را نشان می دهد که در حالی که مردم به کنگره هجوم می آورند، ایستاده و یکی از آنها از تلفن خود برای ضبط تصاویر استفاده می کرد. در واکنش به اتهاماتی که متوجه پلیس برزیلیا است، فرماندار ایبانیس روچا، رئیس پلیس خود، اندرسون تورس را برکنار کرد.

پیامدهای پوپولیسم

وقایع اخیر در برزیل که گویی تکرار نعل به نعل رخدادهای ژانویه ۲۰۲۰ در ایالات متحده است، می تواند نشانه ای از الهام بخشی دونالد ترامپ برای شبیه ترین رهبران جهان به او باشد. بولسونارو که به ترامپ برزیل هم معروف بود، در تحقیر جامعه مدنی، زیر پا گذاشتن قوانین، نقض آزادی های فردی و رفتارهای عجیب در روابط بین المللی، دست کمی از دونالد ترامپ نداشت و گاهی اینطور به نظر می رسید که هر دوی آنها از یک کتاب قانون پیروی می کنند؛ قانونی که تنها رهبران پوپولیست و به هدف جذب مخاطبان از اقشار پایین جامعه را به خود جذب می کند. برزیل یکی از موفق ترین دموکراسی های قاره آمریکای جنوبی است و با رشد اقتصادی چشمگیر خود طی دهه اخیر، شایستگی عضویت در گروه بریکس را هم یافته است. یک گروه بندی میان قدرت های نوظهور شامل چین، روسیه، برزیل، آفریقای جنوبی و هند که به سرعت به نمادی از جهان در حال دگرگونی تبدیل شد. این پیشرفت های غیرقابل انکار مانع از تزلزل دموکراسی در برزیل نشده است؛ چنانکه پیش از آن در آمریکا نشده بود. حالا، ترامپ و بولسونارو از قدرت کنار رفته اند اما آنچه از آنها بجا مانده، سایه‌ای از هراس و شکنندگی دموکراسی در دو قدرت بزرگ نیمکره غربی است. ناظران بین المللی، دموکراسی را پایه قدرت و موفقیت آمریکا و برزیل می دانند و اگر اینطور باشد، متزلزل شدن حکومت قانون در این کشورها که توسط طرفداران این دو رهبر سابق تشویق می شود، می تواند بر آینده توسعه و تداوم رشد و رونق اقتصادی آنها موثر باشد. واقعیت عمیق تر اینکه، هرچند دموکراسی و مواهب آن زمینه های ترقی اقتصادی آمریکا و برزیل را فراهم کرده اما نظام سرمایه داری در مجاورت این مفهوم سیاسی، به تعمیق شکاف های طبقاتی هم دامن زده است. در ۱۵ سال گذشته برزیل موفق شده که ۲۸ میلیون نفر را از فقر بیرون بکشد که ۱۰ درصد از کل جمعیت برزیل را تشکیل می دهد اما با این حال، بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۵ حدود ۱۰ درصد از ثروتمندترین های برزیل، ۶۱ درصد از رشد اقتصادی را به خود اختصاص داده اند. بعلاوه، شکاف نژادی هم در نظام دستمزد برزیل همچنان وجود دارد. بر اساس برآوردها، تنها در سال ۲۰۴۷ زنان خواهند توانست شکاف در نظام پرداخت در مقایسه با مردان را از میان ببرند و در سال ۲۰۸۹ سیاهان برزیلی به اندازه سفیدپوستان درآمد خواهند داشت.

به این ترتیب، در جامعه ای با این حد از شکاف های طبقاتی همچنان انتظار می رود که رهبران پوولیست، عرصه‌ای برای تاخت و تاز داشته باشند و رهبران قانون‌گرا و دموکرات، ناگزیر از زندگی بر سطحی سست و لرزان هستند که هر آن آماده فروپاشی است.

311311