فعلا گزارشی از موج جدید کرونا نداریم/ واکسن تنها راه پیشگیری نیست/ ضرورت اجرای محدویت‌های هوشمند
الهه جعفرزاده: هرچند که آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از ویروس کرونا در سطح جهانی به مرور زمان کاهش چشمگیری داشته، اما لازم به یادآوری است که این ویروس همواره در حال جهش و تغییر ماهیت است و هربار در ظاهری جدید و با علائمی متفاوت ظاهر می‌شود.
اخیراً سازمان جهانی بهداشت نسبت به وضعیت درحال‌تحول در چین با افزایش گزارش‌های بیماری شدید، ابراز نگرانی کرده است. طبق گفته‌های مدیر کل این سازمان، در حالی که مرگ‌ومیر ناشی از کووید از زمان اوج جهانی خود بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته است، هنوز ابهامات زیادی در رابطه با این ویروس وجود دارد که نمی‌توان به طور قطعی نتیجه‌گیری کرد که آیا این بیماری همه‌گیر به پایان رسیده است یا نه.
هرچند که وضعیت فعلاً در کشور ما مطلوب است، اما این وضعیت به منزله مصون بودن در برابر هجوم موج جدید نیست. در چنین شرایطی به منظور پیشگیری از ورود موج جدید در کشور، استفاده از ماسک و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی کمافی‌السابق ضرورت دارد. افرادی که بیشتر از ۶ ماه از تزریق آخرین دوز واکسن‌شان گذشته نیز می‌توانند جهت دریافت دوز یادآور به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند.
در همین خصوص دکتر حسین کرمانپور با تجربه کار در اورژانس بیمارستان سینا در گفت‌وگو با صدای جامعه، از احتمال بروز موج جدید کرونا و نحوه مقابله با آن می‌گوید: «سویه جدیدی در کار نیست و خطر قابل‌توجه، ناشی از همان سویه‌های پیشین اما از نوع جهش‌یافته‌تر است و بر اساس آخرین اخبار و اطلاعاتی که در دسترس است، شدت بیماری‌زایی آن بالاست. این ویروس با جهش‌های پیشرفته، توانایی خود در فرار از واکنش‌های ایمنی را تقویت می‌کند و به اصطلاح ایمنی‌گریز می‌شود. اینکه آیا موج جدیدی وارد کشور ما خواهد شد یا نه، باید گفت که شدیدترین تدابیر ایمنی و بهداشتی هم یارای مقابله با هیچ ویروسی را ندارند؛ در واقع هیچ راهی برای جلوگیری از ورود ویروس به داخل یک کشور نیست.»
این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
گزارشی مبنی بر ورود موج جدید در ایران دریافت شده است؟
خیر، تا کنون گزارشی مطرح نشده، اما این مسئله بدین معنا نیست که کشور ما از ورود موج جدید مصون است. حتی مقاومت‌ها و اقدامات پیشگیرانه در سطح جهانی که در سویه‌های پیشین هم شاهد آن بودیم، نشان داد که با وجود مراودات جهانی، هیچ راه گریزی نیست و همواره در تمام کشورها امکان ورود و خروج ویروس وجود دارد. البته موضوع نگران‌کننده‌ای نیست و با توجه به آمارهای جهانی، احتمال ورود ویروس به ایران هم هست؛ مهم این است که میزان آمادگی کشور میزبان در برابر ویروس چگونه باشد، که ما با تجربه سه ساله‌ای که در این راستا کسب کرده‌ایم و اطلاع‌رسانی‌های گسترده‌ای که در این زمینه صورت گرفته، هم ارگان‌های ذیربط و هم مردم تقریباً از نحوه مقابله با این بیماری آگاه هستند؛ مگر اینکه ویروس عملکرد جدیدی پیدا کرده باشد و نیاز به اطلاع‌رسانی جدیدتری باشد.
وجه تمایز موج بعدی کرونا با موج‌های قبلی در چیست؟
خوشبختانه بیماری کرونا، بعد از موج پنجم و ششم و پس از شیوع سویه اومیکرون، تغییر چندانی در عملکرد خود نداشت و تا حدی قابل کنترل شد. هرچند که پیش‌تر از این هم رفتار ویروس‌های جهش‌یافته بسیار شبیه به ویروس اولیه بود و حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد، آن هم در نوع علائم و نحوه انتشار، دارای تفاوت‌هایی بود؛ به طور مثال در نوع دلتا شدت بیماری‌زایی بیشتر و انتشار آن کمتر بود، اما در سویه اومیکرون شاهد انتشار بیشتر و شدت کمتر در بیماری بودیم. می‌توان گفت نهایتِ تغییرات در همین حد بوده و از نظر علائم آنچنان دچار تغییر نشدند و غالباً مشابه هم بودند.
این علائم شامل چه مواردی بود؟
این بیماری در هر دو سویه با علائم ساده سرماخوردگی نظیر آبریزش بینی، بدن‌درد و سرفه‌هایی که گاهاً طولانی‌مدت بود، شروع می‌شد. گلو درد هم جزو علائمی بود که از ابتدا وجود نداشت و به مرور به نشانه‌های این بیماری افزوده شد. البته این گلو درد مقداری پیچیده‌تر است، به آسانی و با داروهای معمول بهبود نمی‌یابد و بعضاً ادامه‌دار است. در واریانت دلتا، با اختلال در حس چشایی و بویایی روبه‌رو شدیم؛ در صورتی که در انواع قبلی اختلال در این حواس مشاهده نشد و اگر هم در برخی موارد وجود داشت، خیلی چشمگیر نبود. یا حتی در سویه دلتا، درگیری ریوی بیشتر و در سویه اومیکرون، بدن‌درد رایج‌تر بود.
تمهیدات بهداشتی لازم برای جلوگیری از گسترش موج جدید بیماری چه خواهد بود؟
مراکز واکسیناسیون یا خانه‌های بهداشت محلی در زمینه تزریق واکسن تا کنون به خوبی عمل کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود ارائه خدمات باکیفیت از سوی این مراکز بهداشتی و درمانی همچنان ادامه یابد. این مراکز هم برای کسانی که دوزهای ضروری واکسن را دریافت کرده‌اند و در پی دریافت دوز بوستر (یادآور) هستند و هم برای گروهی که تا کنون اصلاً واکسن کرونا را دریافت نکرده‌اند، آماده خدمت‌رسانی هستند. شهروندان محترم با مراجعه به این مراکز و با توجه با شرایط پزشکی، می‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند.
واکسن یادآور چه مدت بعد از دریافت آخرین دوز باید تزریق شود؟
دوز یادآور قاعدتاً می‌بایست شش ماه بعد از دریافت آخرین دوز تزریق شود. دلیل این موضوع این است که هنوز واکسن یکساله، همانند واکسن آنفلوآنزا، برای بیماری کرونا در جهان ساخته نشده و تمام واکسن‌های موجود فقط تا شش ماه ایمنی لازم را تأمین می‌کنند.
تزریق دوز یادآور به عنوان یک اقدام پیشگیرانه تلقی می‌شود؟
برای پیشگیری، باید به صورت تجمیعی عمل شود؛ واکسیناسیون شاید در کنترل مقطعیِ بیماری و کاهش علائم مؤثر واقع شود، اما باید دانست که انجام این کار به تنهایی فایده چندانی ندارد.
منظور از این اقدام تجمیعی چیست؟
منظور از این اصطلاح این است که جهت پیشگیری از ابتلا به بیماری، مجموعه‌ای از اقدامات را باید به طور همزمان و با هم انجام داد. طبیعتاً واکسن راحت‌ترین راه است که هر زمان اراده کنید، قادر به دریافت آن خواهید بود، حتی اگر تا کنون به دلایل مختلف واکسینه نشده باشید. دومین و ساده‌ترین راه، شست‌وشوی منظم و دقیق دست‌هاست؛ هرچند که این کار طی این سه سال تقریباً به یک عادت تبدیل شده و خوب است که این عمل همچنان، به‌واسطه ضدعفونی با الکل، ژل آنتی‌باکتریال و یا شست‌وشو با آب، رعایت شود.
در قدم بعد، یکی از بی‌هزینه‌ترین اقدامات هم این است که سعی کنیم تا حد ممکن از حضور در اماکن پرازدحام و سرپوشیده بپرهیزیم و اگر مجبور به انجام این کار بودیم، ترجیحاً زمان حضور را کوتاه کنیم. استفاده از ماسک هم کماکان در فضاهای سرپوشیده و شلوغ همچون مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و … توصیه می‌شود. آخرین موردی که می‌توان به آن اشاره کرد، تهویه هواست؛ در منزل، محل کار و هرجایی که تجمعی در آن شکل می‌گیرد، انجام این کار برای جابه‌جایی هوای تازه و جلوگیری از انباشت حجم ویروس‌ها ضرورت دارد. مواردی که گفته شد مجموعه اقداماتی است که رعایت آن، بدون صرف هیچ هزینه‌ای، در تأمین ایمنی و پیشگیری از ورود ویروس به بدن کمک خواهد کرد.
ریسک‌فاکتورهای مدنظر چیست؟
علائم خطر شامل تب بالای ۳۸.۵ درجه‌ایست که معمولاً با دارو بهبود نمی‌یابد و اگر کاهش یابد، موقتی است و امکان دارد پس از چند دقیقه دوباره افزایش پیدا کند. گلو درد شدید همراه با خلط، ضعف و ناتوانی همراه با تعریق زیاد نیز جزو موارد هشدار است. اکسیژن خون هم مدام باید کنترل شود؛ اگر از محدوده نرمال آن (۹۲) کمتر بود و به تدریج روال کاهشی داشت، بهتر است به پزشک مراجعه شود و اگر نیاز به بستری‌شدن بود، در همان مراحل اولیه، درمان‌های لازم صورت پذیرد.
موج جدید بیشتر کدام کشورها را درگیر خواهد کرد؟
در وهله نخست زادگاه ویروس، میزبان موج بعدی خواهد بود؛ یعنی چین و بعد کشورهایی که با آن ارتباط نزدیک دارند، علی‌الخصوص کشورهای اروپایی.
سطح کشندگی و میزان مرگ‌ومیر در موج بعدی چگونه پیش‌بینی می‌شود؟
خوشبختانه با گذشت یک زمان نسبتاً طولانی، سطح آگاهی مردم افزایش یافته و می‌دانند چطور باید جلوی پیشرفت بیماری را بگیرند؛ آگاهی همیشه کمک‌کننده است و همواره سیر درمان را کامل می‌کند. امروزه با یادگیری نحوه کنترل بیماری و انجام دستورالعمل‌های ضروری، به اندازه سابق، با مقوله مرگ‌ومیر مواجه نیستیم؛ همانطور که آمار فوتی‌های ناشی از عفونت کووید از یک زمانی به بعد در کشور روند نزولی داشت و ما روزهای بدون فوتی را هم پشت‌سر گذاشته‌ایم. طبیعتاً در وضعیتی که جامعه از آگاهی لازم برای مقابله با بیماری برخوردار است، مانند گذشته به مرحله مرگ‌ومیر ناشی از این ویروس نخواهیم رسید و احتمال آن بسیار ضعیف است، اما برای اینکه جدیت بحران از حالت پاندمی به اپیدمی تقلیل پیدا یابد، زود است و بهتر این است که خطر ناشی از ویروس کرونا را مثل سابق به وسعت پاندمی ببینیم.
وظیفه دولت در چنین شرایطی چیست؟
مؤثرترین کمک دولت در این شرایط، فراهم کردن شرایط لازم برای تولید و یا واردات واکسن است. خوشبختانه در نقشه کرونایی کشور، شهر قرمز نداریم اما کم‌وبیش با تبدیل برخی از شهرهای آبی به رنگ نارنجی، وضعیت به مرحله هشدار نزدیک می‌شود؛ دولت و تمام ارگان‌های ذیربط می‌بایست در این زمینه از آمادگی لازم برخوردار باشند تا در صورت ورود موج جدید در شهرها، محدودیت‌های هوشمند (اعم از ممنوعیت سفر، فاصله‌گذاری‌ها و …) اجرا شود.
۴۷۲۳۲
